آب آوردن زانو و درمان آن

نحوه آب آوردن زانو

مفصل زانو، دارای کپسول است، این کپسول همان کیسه‌های دارای مایع مفصلی هستند. نقش مهم مایع مفصلی، سر و لزج کردن سطح غضروف‌های مفصلی است. در واقع وجود آنهاست که باعث می‌شود استخوان‌ها بتوانند به راحتی حرکت کنند. مفصل زانو، داخل کپسول مفصلی قرار دارد. زمانی که بدن دچار آسیب می‌شود، این سیستم دفاعی بدن است که در پاسخ مایع بیشتری را تولید می‌کند. در نتیجه مقدار مایع در مفصل افزایش می‌یابد و به دنبال آن، تورم و درد ایجاد می‌شود.

این مایعات آب خالی نیستند، بلکه دارای گلبول‌های سفید و قرمز خون، مواد شیمیایی آزاد شده و روان‌کننده‌های طبیعی هستند. به حالتی که در اطراف مفصل زانو مایعات اضافی جمع شوند، به اصطلاح آب آوردن زانو می‌گویند.  مفصل زانو در حالت عادی دارای مقداری مایع روان‌کننده و لیز است، به طوری که وجود این میزان مایع، مشکلی برای فرد ایجاد نمی‌کند و کاملاً طبیعی است.

به دنبال آسیب و التهاب است که زانو متورم می‌شود و آب آوردن زانو ایجاد می‌شود. آب آوردن زانو، جزو شایع‌ترین عارضه‌هایی است که می‌تواند در اثر آرتروز، عفونت و آسیب‌دیدگی‌های زانو باشد. همراه با آب آوردن زانو، خون، چرک و دیگر مایعات اطراف زانو جمع شده و باعث می‌شوند زانو به تدریج متورم شود. هر چند در حالت عادی ممکن است یک زانوی متورم دردی نداشته باشد، اما در حالتی که تورم ناشی از آب آوردن زانو باشد، احتمال اینکه فرد دچار درد در ناحیه زانو و همچنین مشکل در حرکت شود، زیاد است.

علت آب آوردن زانو

عارضه آب آوردن زانو می‌تواند در اثر عوامل متعددی به وجود آید. در این قسمت به ذکر این عوامل می‌پردازیم.

آرتروز

یکی از این عوامل، آرتروز است. آرتروز زانو وقتی در اثر سایش یا پارگی غضروف انتهای استخوان به وجود می‌آید، می‌تواند روی همه مفاصل بدن تأثیر بگذارد. اما بیشترین تأثیر خود را بر روی مفاصلی مثل لگن، دست، زانو و ستون فقرات دارد.

روماتیسم

عامل مهم دیگری که می‌تواند باعث تجمیع آب در زانو شود، روماتیسم مفصلی است. این بیماری که همراه با درد، تورم، قرمزی و خشکی است، یک نوع التهاب مزمن مفصلی است. در شرایطی ممکن است که این بیماری موجب التهاب در ماهیچه‌ها، رباط‌ها و تاندون‌ها شود.

نقرس

نقرس نیز می‌تواند عامل تجمع آب در زانو باشد. این بیماری در اثر تجمع اسید اوریک در بدن به وجود می‌آید و فرد مبتلا به آن، قادر به دفع یا تولید بیش از حد این ماده نخواهد بود. تجمع اسید اوریک در بدن و همچنین رسوب کریستال‌های اسید اوریک، در نهایت موجب این مشکل زانو و درد در مفاصل خواهد شد.

شبه نقرس، همان نقرس است با این تفاوت که عامل ایجاد آن، تجمع ماده دیگری به نام پیروفسفات کلسیم است.

دلایل دیگر

آسیب حاد در زانو و ورود ضربه سنگین، می‌توانند باعث تورم، خشکی و درد در زانو شوند. همچنین ممکن است بخش‌هایی مانند عضلات، تاندون‌ها و رباط‌ها پاره شوند یا آسیب جدی ببینند. کیست‌ها و تومورهایی که در زانو ایجاد می‌شوند، می‌توانند بافت اطراف زانو را تحریک کنند و موجب تجمع آب در زانو شوند.

بیماری‌های دیگری همچون لایم، آرتریت پسوریاتیک و بورسیت نیز می‌توانند از عوامل این مشکل زانو باشند. عفونت ناشی از بیماری‌های مختلفی از جمله سل، ممکن است باعث ایجاد این عارضه شوند.

علائم آب آوردن زانو

وقتی زانو آب می‌آورد علائمی دارد که اگر آن‌ها را بدانید می‌توانیذ از وجود این عارضه با خبر شد. تورم از جمله این علائم است. ورم زیاد، اولین علامت این مشکل زانو به شمار می‌رود. فرد بیمار وقتی زانوی آسیب‌دیده خود را با زانوی دیگر مقایسه می‌کند، متوجه می‌شود که پوست اطراف کاسه زانو به مقدار چشمگیری دچار پف است. در صورتی که تورم در هنگام ورم زانو با تب، عرق و درد شبانه باشد، احتمال کیست بیکر (کیسه پر از مایعات) یا تومور وجود دارد.

تب و لرز علاوه بر عفونت، می‌تواند نشانه این مشکل زانو نیز باشد.  یکی دیگر از علائم سفت‌وسختی زانو است. به طوری که ممکن است فرد نتواند پای خود را به درستی خم و صاف کند و احساس کند که زانو سفت است. با توجه به علت تجمع مایع، میزان درد هم متفاوت خواهد بود. ممکن است زانو بسیار دردناک شود. تا جایی که حتی زمانی که قصد دارد بر روی پای خود بایستد، هم غیر ممکن باشد. در این زمان باید هر چه زودتر به پزشک مراجعه کرد تا برای رفع مشکل اقدام شود.

در این شرایط تحرک گم و استراحت، می‌تواند بسیار کمک کند. اسقرار زانو بالاتر از سطح بدن و کمپرس سرد، برای کنترل درد و تورم زانو مناسب است. استفاده از روغن زیتون، روغن اکالیپتوس، مصرف گل لیندن و گل همیشه بهار و روغن فلفل تند، برای کاهش درد زانو مناسب هستند و جزو درمان‌های سنتی به شمار می‌روند.

روش‌های تشخیص آب آوردن زانو

مرحله اول تشخیص، معاینه فیزیکی است. در این مرحله، وضعیت ظاهری مفصل، علائم و شرح‌حال بیمار توسط متخصص ارتوپد بررسی می‌شود. متخصص ممکن است از فرد بخواهد پا را از زانو حرکت دهد یا از طریق لمس زانو متوجه شدت درد شود.

مرحله بعدی آزمایش‌های تصویربرداری شامل سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن و… است. در سونوگرافی، تصویربرداری استخوان و بافت‌های هم‌بند مفاصل با استفاده از امواج صوتی انجام می‌شود. متخصص می‌تواند با تحلیل نتایج آن وجود یا نبود بیماری‌هایی مثل آرتریت، التهاب تاندون‌ها یا رباط‌ها را تشخیص دهد. سی‌تی‌اسکن با کمک اشعه ایکس انجام می‌شود. با استفاده از تصاویر آن، می‌توان سطح مقطع‌های مختلف اندام بدن را نشان داد.

راه‌های درمان آب آوردن زانو

پزشک متخصص با بررسی علت این مشکل زانو، روش مناسب درمان را انتخاب می‌کند.

• دارو

در نخستین مرحله درمان، پزشک با تجویز دارو، سعی می‌کند تا جلوی التهاب را بگیرد و آن را کنترل کند. اگر عفونت باکتریایی علت آب زانو باشد، معمولاً به بیمار آنتی‌بیوتیک توصیه می‌شود. برای کنترل و کاهش التهاب مزمن، استفاده از کورتیکواستروئیدها به‌صورت خوراکی یا تزریق داخل مفصل، می‌تواند کمک کننده باشد.

• کشیدن آب زانو

یکی دیگر از شیوه‌های درمانی، این است که آب زانو را بکشید. در این روش با استفاده از سوزن، مایع اضافی از مفصل خارج می‌شود. از این مایع می‌توان برای بررسی‌های بیشتر داخل آزمایشگاه استفاده کرد. در این مرحله پزشک می‌تواند برای تسکین درد، دارو به داخل مفصل تزریق کند.

• فیزیوتراپی

راه دیگر فیزیوتراپی است. متخصص فیزیوتراپی از روش‌هایی مثل الکترو تراپی، ماساژ درمانی و حرکت درمانی برای درمان آب زانو استفاده می‌کند. با توجه به شدت بیماری، تعداد جلسات فیزیوتراپی مورد نیاز هم متفاوت خواهد بود.

• ورزش

ساده‌ترین راه درمان هم می‌تواند ورزش کردن باشد. انجام منظم حرکات ورزشی، درد و تورم را کاهش می‌دهد و همچنین موجب تقویت عضلات زانو می‌شود. باید توجه داشت که حتی انجام حرکات ورزشی باید با مشورت پزشک باشد. زیرا انجام حرکات نامناسب، ممکن است آسیب‌دیدگی زانو را شدیدتر کند.

• جراحی

روش دیگر درمان جراحی است که در ادامه به آن می‌پردازیم.

جراحی و تعویض مفصل برای درمان آب آوردن زانو

پزشک جراح ارتوپد با توجه به تشخیص خود می‌تواند روش مناسبی را برای جراحی مفصل زانو انتخاب کند. وقتی آسیب به قدری شدید باشد که موجب تخریب مفصل زانو شود، ممکن است متخصص جراحی و تعویض مفصل زانو را پیشنهاد کند. در صورتی که درمان‌های دیگر بر روی مفصل زانو به خوبی جواب ندهد، آنگاه معمولاً برداشت کیسه بورس به وسیله جراحی پیشنهاد می‌شود.

در اکثر موارد تخریب شدید مفصل، جراحی تعویض مفصل زانو بهترین راه درمان خواهد بود. جراحی آرتروسکوپی یا جراحی لیزری زانو، یک نوع درمان کم تهاجمی است. در این شیوه، جراح در ناحیه زانو برش‌های کوچکی را ایجاد می‌کند و سپس دستگاه آرتروسکوپ را وارد زانو می‌کند تا با استفاده از دوربین آن، بتواند تصاویر واضحی را از وضعیت زانو بیمار به دست آورد.

نکات مراقبتی پس از جراحی درمان آب آوردن زانو

پس از جراحی، انجام و رعایت نکاتی به بهبودی هر چه سریع‌تر فرد کمک زیادی خواهد کرد. به مجموعه این نکات، خودمراقبتی می‌گویند. استفاده از زانوبندها برای جلوگیری از آسیب در هنگام ورزش و یا محافظت از زانو پس از جراحی، نکته مهمی است که باید به آن توجه کرد. در بازار زانوبندهای مختلفی وجود دارد و بهترین کار قبل از انتخاب، مشورت با پزشک است.

خود مراقبتی، روش‌های زیادی دارد. معمول‌ترین روش آن هم استراحت زانو در زمان درد و تورم و خودداری از انجام فعالیت‌های سنگین است. همچنین ممکن است مصرف داروهای مسکن و ضدالتهاب بعد از جراحی لازم باشد. رعایت رژیم مناسب جهت حفظ وزن مناسب، ضروری است تا فشارهای غیرضروری به زانوها وارد نشود. برای تقویت عضلات حمایت‌کننده اطراف زانو، فرد می‌تواند ورزش‌هایی را مانند شنا و ایروبیک آبی انجام دهد. زیرا این ورزش‌ها فشاری را بر زانو وارد نمی‌کنند.

توضیحات کلی آب آوردن زانو

همان‌طور که گفتیم این مشکل زانو به تنهایی یک بیماری نیست و نشانه وجود بیماری‌های دیگری مانند عفونت در زانو، آرتروز و تروما است. رایج‌ترین روش‌های درمانی برای این مشکل، خروج آب زانو، فیزیوتراپی، درمان با دارو و عمل جراحی تعویض مفصل زانو است.

کارهایی نظیر استفاده از دارو و خارج کردن مایع میانی مفصل زانو تنها می‌تواند علائم این مشکل زانو را کاهش دهد. پزشک می‌تواند آب زانو را با سوزن بکشد و از آن برای آزمایش و تشخیص علت در آزمایشگاه استفاده کند. به این کار ارتروسنتز می‌گوند. ارتروسنتز برای تشخیص علت مشکل زانو ضروری است.

تزریق کورتیزون می‌تواند درد را تا حدودی کاهش دهد؛ اما یک نوع درمان قطعی نیست. بسیاری از ورزشکاران از تزریق کورتیزون به زانو برای افزایش فعالیت خود در دوران ورزش استفاده می‌کنند. با این تصور که آب زانو خودبه‌خود جذب می‌شود نباید از آن غافل شد و حتماً برای درمان باید به پزشک مراجعه کرد. مشکل آب در زانو، درمان‌های خانگی هم دارد که می‌توان از آنها کمک گرفت.

گرچه برای درمان قطعی و کامل لازم است به پزشک متخصص مراجعه کرد. افرادی که اضافه‌وزن دارند، افرادی که بیش از حد به زانوهایشان فشار وارد می‌کنند، افرادی مانند باغبان‌ها و کشاورزان که کارهای سنگین انجام می‌دهند و ورزشکاران حرفه‌ای معمولاً بیشتر از بقیه در معرض ابتلا به این عارضه هستند. به‌طورکلی باید مراقب سلامتی زانو و وضعیت طبیعی آن باشیم تا دچار آسیب و درد نشود.

سخن پایانی

می‌توان گفت آب آوردن زانو، خطرناک است. زیرا هر تورم و ترومای زانو، وجود آسیب جدی در زانو را نشان می‌دهد. بعد از جمع شدن آب در زانو، روند درمان زیر نظر پزشک متخصص باید به سرعت آغاز شود.

ضربه شدید به‌زانو، بیماری‌هایی مثل نقرس و آرتروز، می‌توانند موجب جمع شدن مایع مفصلی در اطراف زانو شوند. به همین دلیل زمانی که زانو آب می‌آورد، نشانه خوبی نیست و التهاب و مشکل در زانو را نشان می‌دهد. این عارضه می‌تواند عوارضی را مانند کاهش حجم عضلانی و کیست بیکر را ایجاد کند. در کاهش حجم عضلانی، ممکن است مایعات موجود در زانو باعث آسیب به عملکرد عضلات شوند. کیست بیکر در اثر تجمع بیش از حد مایعات در زانو، ایجاد می‌شود.

در صورتی که مصرف دارو و اقدامات مراقبتی، باعث بهبود تورم و درد نشوند و زانو آسیب‌دیده نسبت به زانوی سالم قرمز و پف کرده باشد، باید برای درمان و معاینات بیشتر به پزشک متخصص مراجعه کرد. پزشک با انجام آزمایش‌های مختلف مثل آزمایش خون و آزمایش مایع مفصلی، می‌تواند علت اصلی ورم زانو را تشخیص دهد. از اینکه با ما بودید تا با این مشکل زانو آشنا شویم و راه‌های درمان آن را بازگو کنیم، سپاسگزاریم.