دلایل کوتاهی تاندون آشیل

موقعیت و وظایف تاندون آشیل

با یاد‌آوری از قسمت قبلی، مزایای مکانیکی تاندون‌ها، اتصال ماهیچه‌‌ی روی استخوان به استخوان ‌آنسوی مفصل است، اما همه دارای عین حجم ‌و ‌اندازه نیستند. در این میان، تاندون آشیل در میان دیگر تاندون‌های بدن بزرگ‌ترین ‌آن‌ها است و نیز خیلی ضخیم است. موقعیت تاندون آشیل، پشت پا است. این تاندون(آشیل) ماهیچه‌ی پشت ساق پا را به قسمت عقبی(بر روی سطح خارجی) پاشنه‌ی پا وصل می‌کند.

اگر پشت پاشنه‌ی پای خود را لمس کنید و به‌طرف ماهیچه‌ی ساق بکشید، و یک استخوان نازک شبیه‌ یک میله یا طناب را حس کردید، آن‌یک استخوان نیست بلکه تاندون آشیل است. و حالا که موقعیت تاندون آشیل را دریافتیم، عملکرد آن را بررسی می‌کنیم.

مفاصل حرکت پذیر هستند اما برای حرکت کردن نیاز به قدرت دارند و این قدرت از ماهیچه‌ها می‌آید. درصورتی‌که استخوان‌های دو طرف مفصل بدون وجود مایع مخاطی(مایع لزج بین مفاصل)، تاندون‌ها و دیگر وسیله‌ها به هم متصل شوند و یا حرکت کنند، در مرحله اول ساییده می‌شوند و به‌عنوان عواقب آن رگ‌های اعصاب در میان آن‌ها کوفته شده و از بین می‌روند و همچنان درد شدید و کشنده‌ای نیز به همراه خواهند داشت.

اما ماهیچه‌ها در کنار اینکه مخزن قدرت هستند و از رگ‌های اعصاب حفاظت می‌کنند و تاندون‌ها نیز به همراه دیگر وسیله‌ها مثل استخوان‌های کنجدی و مایع مخاطی، قدرت را منتقل می‌کنند، از رگ‌های اعصاب حفاظت می‌کنند و از ساییده شدن استخوان‌های مجاور به کمک مفاصل جلو‌گیری می‌کنند. تاندون‌ آشیل نیز چنین نقش حیاتی و مهمی را ایفا می‌کند.

مزایا و عوارض کوتاهی تاندون آشیل

در همین ابتدا با اشاره به متن مزایا و معایب این عارضه، باید گفت که، کنترل آن در دست فرد نیست و نباید چنین دریافت که اختیاری است. هر چیز که در بدن انسان حالت طبیعی و عادی خود را نداشته باشد، مشکل ایجاد می‌کند و برای تاندون آشیل نیز چنین است. باید گفت که کوتاهی تاندون آشیل یک عارضه است و هیچ مزایایی ندارد. در ادامه به توجه به عملکرد تاندون آشیل، عوارض کوتاهی آن را بررسی می‌کنیم.

یکی از عوارض کوتاهی تاندون آشیل، امکان پارگی آن است. پارگی تاندون آشیل ممکن است به‌تدریج و یا ناگهانی رخ دهد. در هنگام راه رفتن، دویدن، پریدن و انجام تمام حرکات دیگر که کف پا نیز در آن دخیل است، روی تاندون آشیل، به دلیل اندازه‌ی غیرمفید آن(کوتاهی تاندون آشیل)، فشار بیشتر وارد می‌شود. همان‌گونه که گفته شد، تاندون‌ها قدرت را منتقل می‌کنند، و اگر تاندون آشیل کوتاه باشد، در صورت انجام حرکات زیاد، روی آن فشار زیادی وارد می‌شود و پاره(دریده) می‌شود.

مشکل دیگری که کوتاهی تاندون آشیل برای فرد ایجاد می‌کند، فرد نمی‌تواند به‌راحتی راه برود و معمولاً این افراد روی پنجه‌ی پای خود راه می‌روند، اما نه برای شادی، بلکه به این دلیل که حرکت دادن مفصل(زیرا روی تاندون آشیل فشار وارد می‌شود) برای آنان ناراحت‌کننده است و حرکت روی انگشتان را راحت‌تر می‌یابند اگرچه متوجه نیستند که این ناراحتی غیرمستقیم به دلیل همان کوتاهی تاندون آشیل است.

کوتاهی در تاندون آشیل می‌تواند باعث شود تا عضلات ساق‌ پا(که به تاندون آشیل متصل هستند) سفت شوند(منقبض شوند و البته این منقبض و سفت شدن با آنچه از بدن‌سازی به دست می‌آید متفاوت بوده و تأثیرات منفی روی بدن دارد).

ازجمله این تأثیرات منفی می‌توان به درد در نواحی متصل به تاندون آشیل(یعنی ساق پا و پاشنه‌ی پا) اشاره کرد.  بدین ترتیب چون برای مدت زیادی فرد روی پنجه‌ی پا راه می‌رود، بدن به این روش وفق می‌کند(برای شخص این‌گونه راه رفتن عادت می‌شود) و بدون شک این وفق پذیری تأثیراتی روی حالت ظاهری بدن نیز خواهد داشت؛ مثل؛ زشت شدن حالت ظاهری پنجه‌ها، چون همواره روی آن‌ها تمام وزن بدن اعمال می‌شود و بدین ترتیب در حالت ظاهری آن تغییرات منفی ایجاد می‌شود.

وفق پذیری در تمام موجودات وجود دارد، این بدان معنا است که عین نسل ماهیان که در آب‌های گرم زندگی کرده‌اند، در آب‌های سرد می‌میرند اما همین نسل که از ابتدا در آب‌های سرد زندگی کرده‌اند نمی‌توانند در آب‌های گرم زندگی کنند زیرا، ساختار بدنشان با همان شرایط وفق یافته است، برای انسان نیز چنین است.

همین‌گونه حتی کوچک‌ترین شرایط غیر‌طبیعی در بدن می‌تواند قسمت‌های زیادی از بدن را به شکل مستقیم(مثل انقباض در ساق پا ناشی از کوتاهی تاندون آشیل) یا به شکل غیرمستقیم(مثل درد در ناحیه‌ی پایینی ستون فقرات ناشی از کوتاهی تاندون آشیل یا افتادگی در شانه‌ها) از خود متأثر کند.

حالت نشستن روی‌ دو‌پا(مثل هنگام استفاده از سرویس بهداشتی سنتی) را حالت چمباتمه زدن می‌گویند که فرد در این حالت نیز ناراحت می‌شود و حتی نمی‌تواند.

علت کوتاهی تاندون آشیل

طوری که در بخش قبلی اشاره شد، راه‌رفته روی پنجه‌ی پا به‌طور مداوم حکایت از کوتاهی تاندون آشیل دارد، اما عکس این موضوع نیز امکان‌پذیر است، یعنی بعضاً افراد از دوران کودکی، نظر به ساختار بدن و خواسته روانی خود این‌گونه راه رفتن را انتخاب کرده‌اند، اگرچه در ابتدا تاندون آشیل آن‌ها کوتاه نبوده است، این‌گونه راه‌رفته به‌مرورزمان برای آنان عادت شده است و بعدازاین عادت یافتن حتی اگر بخواهند؛ نمی‌توانند به شکل عادی راه بروند زیرا تاندون آشیل آن‌ها به همان شکل منقبض خود وفق یافته است و به نسبت حالت طبیعی خود که می‌بایست، منقبض است. این‌که چرا نمی‌توانند حتی درصورتی‌که بخواهند به حالت عادی راه بروند در بخش قبلی پاسخ‌داده‌شده است.

حوادث مضر فیزیکی که باعث ضرر رسیدن به نخاع یا رگ‌های اعصابی شود که مربوط به عملکرد این ناحیه هستند، و همچنان دیگر بیماری‌های عصبی می‌توانند علت دیگری برای کوتاهی تاندون آشیل باشد. اگر فرد به‌طور طولانی‌مدت از کفش‌های پاشنه‌بلند استفاده کند، ممکن است به کوتاهی تاندون آشیل او بی‌انجامد، زیرا از پای او در همان حالتی قرار دارد که روی پنجه‌های پای خود راه برود.

عدم انجام ورزش و کم‌تحرکی نیز می‌تواند تأثیر مضری روی تمام بدن و همچنان تاندون آشیل بگذارد، زیرا حالت انقباض عضلات تداوم می‌یابد و شکل عضلات همان‌گونه وفق می‌یابد.

درمان کوتاهی تاندون آشیل

کوتاهی تاندون آشیل قابل‌درمان است. درمان کوتاهی تاندون آشیل می‌تواند هم به شکل جراحی و هم به‌طور تداوی صورت گیرد. در ابتدا روش‌های تداوی آن را ذکر می‌کنیم.

ابتدا باید گفت که وقایع بهتر از تداوی و جراحی است و با برطرف کردن علت‌های کوتاهی تاندون آشیل، می‌توان از وقوع آن تا حد زیادی جلوگیری کرد. ازجمله روش‌های مناسب درمان کوتاهی تاندون آشیل انجام طولانی‌مدت و سلسله‌ای حرکات ورزشی و کشش است تا به‌مرورزمان روی تاندون آشیل تأثیرگذار واقع شود.

روش دیگر درمان کوتاهی تاندون آشیل، استفاده از گچ گیری است که بنا بر آن، پا در حالت مشخصی تحت گچ گرفته می‌شود و بعد از بستن گچ، ناحیه تحت گچ گرفتگی، بدون تحرک باقی می‌ماند. شاید گچ گرفتگی در چند مرحله و به‌تدریج صورت گیرد، زیرا اگر از همان ابتدا پای فرد به‌اندازه‌ی زیادی مشابه حالت معمولی تحت گچ قرار گیرد، شاید برایش خیلی اذیت کننده باشد و البته اگر او اجازه دهد؛ گچ همان‌گونه ببندد.

همان‌گونه که عضلات مخزن اعمال قدرت هستند، از استخوان مجاور نیز محافظت می‌کنند و نمی‌گذارند نیرو‌های خارجی به شکل مستقیم به استخوان‌ها وارد شود، اگرچه مثل استخوان‌ها سخت نیستند.

وجه ارتباط این موضوع با مبحث کنونی این است که حرکت عضلات حالت ارتجاعی دارد، یعنی مثل استخوان‌ها به شکل یک جسم صلب حرکت‌ نمی‌کنند، بلکه منقبض و منبسط (کشیده می‌شوند و خود را جمع می‌کنند)می‌شوند. اگر عضلات در هرکدام از این حالات(انقباض زیاد یا ماندن در حالت انبساط) قرار گیرد برای فرد مشکلات گوناگون ایجاد می‌شود. کوتاهی تاندون آشیل نیز پیامد انقباض زیاد عضلات آن ناحیه(عضلات ساق پا) است.

ازجمله روش‌های دیگر درمان کوتاهی تاندون آشیل، فیزیوتراپی است که فرد حرکات فیزیکی مداوم را در جهت تأثیر تدریجی بر روی تاندون آشیل انجام می‌دهد. و در صورت پاسخ ندادن تداوی به هر دلیلی، آخرین راه درمان آن، درمان به روش جراحی است.

درروش جراحی، قسمتی از این تاندون به شکل بریدن یک نوار از محور وسط و تقسیم آن به دو نوار با عین طول اما نازک‌تر، بریده می‌شود. البته به‌طور کامل بریده نمی‌شود و قسمتی از انتهای آن باقی می‌ماند تا قسمت بریده‌شده بتواند به آن متصل بماند. در مرحله‌ی بعدی، قسمت جداشده با محوریت قسمت جدا نشده به جهت خلاف تاندون پیچانده شده و به‌این‌ترتیب، حالا به طول تاندون آشیل افزوده‌شده است.

بعد از انجام عمل جراحی، آن قسمت به‌ گچ گرفته می‌شود زیرا نباید تا زمان بهبود یافتن تحرکی در آن اعمال شود و نیرویی از طریق آن منتقل شود. البته باید قبل از تصمیم گرفتن به درمان کوتاهی تاندون آشیل به روش جراحی، پذیرفت که این جراحی همچون تمام جراحی‌های پزشکی عوارضی به همراه دارد. درد‌های بعد از عمل ازجمله این عوارض هستند.

پایان سخن

بافت‌هایی از بدن که شبیه به رشته هستند و از‌جمله وظایف آن‌ها اتصال عضلات به استخوان آن‌طرف مفصل بوده و به‌ این شکل نیرو‌ منتقل می‌شود. تاندون آشیل؛ عضلات ساق پا را به استخوان پاشنه‌ی پا(کف پا) متصل می‌کند. خارج شدن هرکدام از بافت‌های بدن از حالت و عملکرد خود، مشکلات زیادی برای فرد ایجاد می‌کند. برای کوتاهی تاندون آشیل نیز چنین است. کوتاهی تاندون آشیل به شکل مستقیم و غیرمستقیم روی قسمت‌های متفاوتی از بدن مثل؛ کمر، پنجه‌های پا و روش راه رفتن تأثیر می‌گذارد.

اگرچه تاندون آشیل از ابتدای زندگی حالت درست و معمولی داشته است اما بعضاً از عادات و اعمال فیزیکی فرد باعث می‌شود تا تأثیر آن اعمال به شکل کوتاهی تاندون آشیل خود را نمایان کند. نکته‌ی خوبی نیز در ارتباط با عارضه‌ی کوتاهی تاندون آشیل وجود دارد؛ آن؛ امکان درمان کوتاهی تاندون آشیل در سنین متفاوت است، البته درمان آن در سنین کودکی و نوجوانی آسان‌تر است.