انگشت چمنی

انگشت چمنی چیست؟

این عارضه، زمانی بروز پیدا می‌کند که فرد انگشت شست پای خود را به‌طور غیرعادی و بیش‌ازحد به سمت بالا خم می‌کند. در این زمان است که فشار بیش‌ازحد به مفصل متاتارسوفالنپیال، سبب آسیب به انگشت پا و رگ به رگ شدن رباط‌های اطراف آن می‌شود. انگشت چمنی می‌تواند بر بافت و دیگر مفاصلی که انگشتان پا را به پا متصل می‌کند نیز اثر بگذارد و ایجاد درد کند.

اصطلاح انگشت چمنی، از زمین‌های چمن سفت و مخصوصی که بسیاری از تیم‌های آمریکایی از آن استفاده می‌کنند، گرفته‌شده است. بیش از 80% این نوع آسیب‌دیدگی‌ها مربوط به زمین‌های چمن مصنوعی است. اگر با پا به‌طور مکرر و زیاد بر یک سطح سخت ضربه بزنید، به‌احتمال‌زیاد به آسیب انگشت چمنی مبتلا می‌شوید. علاوه بر بازیکنان فوتبال، بسکتبالیست‌ها، رزمی‌کاران و رقصنده‌های باله نیز ممکن است درگیر این عارضه شوند، چون این افراد به‌طور پیوسته از پای خود برای انجام حرکت بر روی سطوح سخت و سفت استفاده می‌کنند.

3 نوع آسیب رایج انگشت چمنی

اگر ساختار بافتی کمپلس کف پا مانند: صفحه کف پا یا رباط‌های پیرامون آن دچار آسیب شود، عارضه انگشت چمنی یا انگشت شست فوتبالیست‌ها به وجود می‌آید. این آسیب‌دیدگی ازنظر شدت و ضعف، در 3 درجه طبقه‌بندی می‌شود:

1. کشیدگی بافت نرم. صفحه کف پا کشیده شده و موجب بروز حساسیت نقطه‌ای در لمس و التهابی خفیف می‌شود.
2. پارگی نسبی. صفحه کف پا دچار آسیب و پارگی نسبی شده و حساسیت متوسط در لمس، کبودی و التهاب متوسط را در پی دارد.
3. جابه‌جا شدن کامل مفصل متاتارسوفالنپیال. صفحه کف پا کاملاً آسیب‌دیده و حساسیت شدید به لمس، کبودی و التهاب زیادی را به دنبال دارد.

علل ایجاد انگشت چمنی

اگر در حالتی قرار بگیرید که پنجه پا روی زمین و پاشنه پا بالا قرارگرفته باشد، فشار وزن، انگشت شست را به سمت بالا هدایت می‌کند که در هر فعالیت یا ورزشی ممکن است رخ دهد. در این حالت است که مفصل متاتارسوفالنپیال و شست پا (کمپلکس پا) دچار آسیب‌دیدگی شده و شما درگیر عارضه انگشت چمنی می‌شوید.

استخوان‌ها و مفاصلی که ممکن است حین رخ دادن عارضه انگشت چمنی، تحت تأثیر قرار بگیرد، عبارت‌اند از:

• فلکسور هالوسیس برویس: این تاندون، هنگام دویدن یا پریدن به انگشت شست پا کمک می‌کند.
• صفحه پلانتار: بخشی که به انگشت شست پا، اجازه خم شدن بیش‌ازحد را نمی‌دهد.
• سزاموئیدها: استخوان‌هایی کوچک که در جلوی پا قرار دارند و به تحمل وزن کمک می‌کنند.
• رباط‌های جانبی: استخوان‌های انگشتان پا، به کمک نوارهای بافتی به هم متصل هستند که اجازه خم شدن بیش‌ازحد شست پا به طرفین را نمی‌دهند.

نشانه‌های آسیب انگشت چمنی

شناسایی علائم و نشانه‌های عارضه، بهترین راه برای تشخیص درست آسیب است. شایع‌ترین علامتی که سبب بروز این عارضه می‌شود، احساس درد و ناراحتی در اطراف شست پا و مفصل بالا آورنده انگشت شست به سمت مچ پا است. اگر به‌طور سریع و ناگهانی انگشت شست پا خم شود، احتمالاً درد ناشی از این عارضه را احساس خواهید کرد. باخم کردن چندباره انگشت شست، درد ایجادشده به‌واسطه عارضه انگشت چمنی، آرام‌آرام بیشتر می‌شود.

علائم دیگری که نشان از وجود عارضه انگشت چمنی می‌دهد، عبارت‌اند از:

• ناتوانی درحرکت دادن انگشت پا
• ایجاد تورم و التهاب در اطراف مفصل و انگشت شست پا
• احساس سفت بودن انگشت شست پا
• حساس بودن اطراف انگشت شست پا و مفصل کناری به حرکت

این آسیب با انجام هر فعالیتی که روی شست پا فشار زیادی را اعمال کند، به وجود می‌آید. افرادی که به‌صورت حرفه‌ای، ورزش را دنبال می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به انگشت چمنی هستند، زیرا دائماً در حال اعمال وزن و فشار زیاد به پاهای خود هستند. بااین‌حال، افراد عادی نیز ممکن است این مشکل را تجربه کنند.

نحوه تشخیص انگشت چمنی توسط پزشک چگونه است؟

پزشک در ابتدا، در مورد سلامت عمومی، علت وقوع حادثه و علائم انگشت پای آسیب‌دیده، سؤالاتی را از بیمار می‌پرسد. در حین معاینه، پزشک شست پا را ازنظر تورم، التهاب، کبودی و دامنه حرکتی موردبررسی و آزمایش قرار می‌دهد.

او انگشت شست را به طرفین می‌چرخاند تا مرکز درد و ناپایداری را در انگشت و مفصل متاتارسوفالنپیال پیدا کند که ممکن است نشان‌دهنده پارگی کف پا یا جابه‌جایی مفصل شده باشد. حتی ممکن است برای پیدا کردن نقطه حساس به درد، روی انگشت پافشاری را نیز اعمال کند. اگر در حین معاینات پزشک، درد زیادی متوجه شما شد، به او اطلاع دهید تا برای شما آمپول بی‌حس‌کننده تزریق کند.

پس از انجام معاینات اولیه و برای دستیابی به نتیجه قطعی، پزشک ممکن است از بیمار درخواست کند که اسکن اشعه ایکس و ام‌آرآی را نیز انجام دهد.

تصویربرداری ام‌آرآی، به پزشک برای بررسی بیشتر و دقیق‌تر ناحیه اطراف انگشت شست شما در آسیب‌دیدگی درجه 2 و 3 کمک می‌کند.

تصویربرداری اشعه ایکس نیز ساختار استخوان انگشت شست پا و وجود ناهنجاری احتمالی را برای او مشخص می‌کند.

درمان آسیب انگشت چمنی

مطالعه‌ای در سال 2020، بر روی 24 نفر که از سال 1999 تا سال 2016 به انواع مختلف آسیب انگشت چمنی مبتلا شده بودند، نشان داد که حدود 70% از افراد موردمطالعه پس از طی مدت 4 سال و نیم به‌طور قابل‌توجهی بهبود پیداکرده بودند .

برای درمان این عارضه هم درمان غیر جراحی و هم درمان جراحی وجود دارد:

درمان غیر جراحی

–           انگشت چمنی درجه 1: برای آسیب‌دیدگی درجه 1‌، از کمپرس یخ، بانداژ فشاری، بالا نگه‌داشتن پا و استراحت پیشنهاد می‌شود. در این مرحله می‌توان برای کاهش درد از داروهای ضدالتهاب نیز کمک گرفت. بستن انگشتان به یکدیگر هم در این مرحله ممکن است کمک‌کننده باشد. درد در این مرحله قابل‌تحمل است و ورزشکار با پوشیدن کفشی با کفی سخت از جنس گرانیت که پنجه سفت‌تری دارد، می‌تواند به فعالیت خود ادامه دهد.

–           انگشت چمنی درجه 2: در این مرحله برای ثابت نگه‌داشتن مفصل متاتارسوفالنپیال، استفاده از کفش مخصوص برای بیمار تجویز می‌شود. بعد از انجام این کار، می‌توان ادامه درند درمان را بر اساس تجویز درمانی انگشت چمنی درجه 1 پیش برد. ورزشکاران مبتلابه آسیب‌دیدگی درجه 2، پس از وقفه‌ای 3 تا 14 روزه می‌توانند فعالیت ورزشی خود را از سر بگیرند.

–           انگشت چمنی درجه 3: اگر آسیب‌دیدگی شدید باشد، پا به مدت چند هفته برای درمان با کمک کفش‌های مخصوص و در قالبی گچی برای نگه‌داشتن انگشت شست به پایین، بی‌حرکت قرار داده می‌شود. به دنبال بهبود انگشت پا در این روش و برای دست‌یابی به بهبودی کامل، درمان به کمک روش درجه 2 و 1 ادامه پیدا می‌کند. انجام فیزیوتراپی برای کمک به درمان در انگشت چمنی درجه 3 بسیار تأثیرگذار است و باید بلافاصله پس از بهبودی علائم، این کار آغاز شود. تمرینات مخصوصی هم برای تقویت و کشش انگشت شست پا وجود دارد.

درمان جراحی

درصورتی‌که علائم فرد ادامه‌دار و روی سطح ورزشی او تأثیرگذار باشد، جراحی به‌عنوان گزینه درمانی مناسب توسط پزشک تجویز می‌شود. این پیشنهاد معمولاً برای آسیب‌دیدگی درجه 3 انجام می‌شود که ازجمله این آسیب‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آسیب‌دیدگی غضروف مفصل
• عدم تعادل و ثبات مفصل متاتارسوفالنپیال
• بروز برآمدگی کنار انگشت شست پا و یا تشدید درد و التهاب در برآمدگی‌های قبلی
• پارگی شدید صفحه کف پا
• شکستگی استخوان در مفصل

جمع‌بندی

رگ به رگ شدن یا پیچ‌خوردگی مفصل انگشت شست پا، انگشت چمنی نام دارد که به دلیل فشار زیاد و بیش‌ازحدی که روی مفاصل پا وارد می‌شود، به وجود می‌آید. بر اساس درجه آسیب‌دیدگی‌ انگشت شست، گزینه‌های درمانی و مدت‌زمان بهبودی آن متفاوت است، اما به‌طورکلی، این عارضه در اغلب موارد به‌سادگی، با مراقبت و درمان خانگی و باگذشت اندک زمانی بهبود می‌یابد.

سؤالات متداول

1. از چه روشی می‌توان برای جلوگیری از آسیب‌دیدگی انگشت چمنی حین ورزش کمک گرفت؟

برای این کار، می‌توانید حین ورزش، کفش‌های سفت بپوشید تا از خم شدن بیش‌ازحد انگشتان پیشگیری کنید. زیره کفش می‌تواند مجهز به یک صفحه فلزی برای جلوگیری از خم شدن باشد. سعی کنید برای چند دقیقه قبل از شروع ورزش و فعالیتی که فشار زیادی را روی پا می‌آورد، عضلات، رباط‌ها و مفاصل پای خود را کشش دهید و گرم‌کنید.

2. برای آسیب انگشت چمنی درجه 3، دوران نقاهت و دوری از ورزش چقدر طول می‌کشد؟

عارضه آسیب انگشت چمنی درجه 3، ممکن است ماه‌ها زمان برای بهبودی نیاز داشته باشد. شاید لازم باشد به مدت 2 ماه یا بیشتر پای آسیب‌دیده در گچ باشد. چند جلسه ویزیت هم ممکن است قبل از انجام مجدد ورزش و فعالیت بدنی، موردنیاز باشد.