تاندون پرونئال
تاندونهای پرونئال دو تاندون کوتاه و بلند هستند که از قسمت پایینی عضلات پرونئال که در پشت ساق پا قرار دارد خارج میشوند و در قسمت بیرونی مچ پا قرار دارند و سبب اتصال عضلات سمت بیرونی مربوط به عضله پشت ساق پا به پا میشوند. ماهیچهها به وسیله این تاندونها به استخوان وصل میشوند و به طور پوسته با نیروهایی که در هنگام پیادهروی و ایستادن بر پا وارد میشوند درگیر هستند.
عضلات پرونئال نقش اساسی در چرخش مچ پا به بیرون و برگرداندن کف پا به طرف بالا دارند همان حالتی که هنگام ایستادن بر روی پنجه پا انجام میدهیم. از آن جایی که دو تاندون پرونئال در بالای یکدیگر قرار دارند با هم ارتباط نزدیک داشته و همین ارتباط نزدیک سبب میشود که این تاندون در پشت قوزک بر روی همدیگر مالیده شود و باعث ایجاد و بروز مشکلاتی خواهد شد.
آسیب تاندون پرونئال
ممکن است در اثر کار کشیدن زیاد از حد از تاندون پرونئال این تاندون دچار التهاب شود. این کشیدگی و التهاب میتواند با وارد شدن فشاری بزرگ و ناگهانی بر پا به وجود بیاید و یا به صورت تدریجی و بر اثر کششهای دائمی ایجاد شود. فشار زیاد و یا کشش واردی به این تاندون میتواند سبب آسیب به تاندون و یا پارگی آن شود. به این ترتیب این تاندون کم کم دچار ضعف شده و ملتهب گردد. در سنین بالاتر احتمال بروز این مشکل بیشتر است زیرا افراد تاندون در افراد مسن ضعیفتر میشود و بیشتر در معرض آسیب است.
علتهای ایجاد التهاب تاندون پرونئال
دلایل مختلفی میتواند در ایجاد التهاب تاندون پرونئال نقش داشته باشد به طور مثال، ورزش و فعالیتهای بدنی بیش از حد که موجب فشار زیاد بر مچ پا میشود خصوصا در ورزشهایی که پریدن زیاد و حرکت ناگهانی دارد مانند تنیس، بسکتبال، والیبال و فوتبال و غیره. راه رفتن سریع و دویدن در سطوحی که صاف نیست و ناهمواری دارد و میتواند سبب چرخیدن و پیچ خوردگی مچ پا به سمت بیرون شود.
انعطاف ناپذیری و سفتی ساق پا و همین طور چرخش بیش از اندازه پا به سمت خارج میتواند التهاب تاندون پرونئال را رقم بزند. از دیگر مواردی که موجب ایجاد این آسیب میشود میتوان به انتخاب کفش نامناسب اشاره کرد. ممکن است در افرادی که عدم تعادل در عضلات دارند و یا قوس کف پا دارند بیشتر شاهد رخ دادن این عارضه باشیم.
علائم التهاب تاندون پرونئال
علائم و نشانههای مختلفی میتواند ناشی از التهاب تاندون پرونئال باشد از جمله درد و ورم موجود در سمت خارجی و پشت قوزک خارج پا. همین طور دردی که در این بخش احساس شود و در زمان فعالیت زیاد شود و در زمان استراحت کم شود میتواند ناشی از آسیب به تاندون پرونئال باشد. در این حالت با فشار آوردن بر پشت قوزک خارجی پا، چرخاندن مچ پا به سمت داخل و یا زمانی که بیمار مچ پایش را به طرف بیرون میچرخاند، احساس درد بیشتر میشود. سفتی عضلات در پشت ساق پا، عدم پایداری پا زمانی که نیاز به تحمل وزن فرد است، احساس گرمی و همین طور تورم در نواحی پشت و خارجی پا نیز از دیگر علائم التهاب تاندون پرونئال است.
تشخیص آسیب تاندون پرونئال
با توجه به اینکه گاهی آسیبهای واردی بر تاندون پرونئال به درستی تشخیص داده نمیشود. بنابراین مراجعه به یک پزشک متخصص پا و خصوصا مچ پا ضروری است. بدین منظور پزشک متخصص با فشار دادن قسمتهای مختلف کف پا، معاینات لازم را انجام میدهد تا متوجه شود که درد در چه بخشهایی وجود دارد.
ضمن آن که جهت بررسی دقیقتر ممکن است از رادیوگرافی و روشهای مختلف تصویر برداری استفاده نماید. میتواند از عکسبرداری رادیولوژی برای مشاهده مشکلات استخوانی که سبب درد میشود استفاده نماید. از آم آر آی استفاده کند تا با استفاده از امواج رادیویی به تصویر دقیقتری دست یاید و آسیبهای کوچکتر را بهتر مشاهده کند یا با استفاده از سونوگرافی بافتهای غیرطبیعی و تورم را در این بخش بهتر تشخیص دهد.
ممکن است بعد از یک پیچ خوردگی به ظاهر ساده به صورت دائمی درد در ناحیه مچ پا احساس شود بنابراین مراجعه به یک متخصص پا و مچ پا و یا یک فوق تخصص پا و مچ پا جهت بررسی و تشخیص درست اهمیت فراوانی دارد. با توجه به تشخیص پزشک متخصص پا، فرآیند درمانی مناسب برای بیمار تعیین میشود. در پارهای از موارد ممکن است جهت ترمیم تاندون پرونئال نیاز به جراحی باشد و فیزیوتراپی بعد از عمل جراحی سمت مهمی از فرآیند توانبخشی بیمار است.
درمان التهاب تاندون پرونئال
در صورت بروز التهاب تاندون پرونئال فرد حتما باید پیگیریهای لازم را جهت درمان انجام دهد. چرا که در صورت عدم درمان، به تدریج بافتی جهت حفاظت از تاندون پرونئال ایجاد میشود که به مرور تاندون را ضعیف میکند و میتواند سبب پاره شدن بیشتر تاندون پرونئال گردد.
اقدامات درمانی لازم جهت بهبود آسیب وارد بر تاندون پرونئال به نوع آسیب بستگی دارد. گاهی از درمان غیرجراحی استفاده می شود و گاهی به جراحی نیاز است.
درمان غیر جراحی
از جمله اقدامات درمانی که در این شرایط باید انجام شود استراحت است. بدین صورت که شخص میبایست هفتهها و گاهی ماهها از حرکات و فعالیتهایی که میزان درد را افزایش میدهد، پرهیز نماید. بخشی که دچار درد و یا ورم است باید با استفاده از کیسههای یخ سرد نگه داشته شود. البته از امواج فراصوت نیز میتوان در جهت کاهش درد و استفاده نمود.
از داروهای خوراکی و یا تزریقی مورد تجویز پزشک جهت تسکین درد و کاهش التهاب استفاده کند. انجام نرمشهای کششی و همین طور ماساژهای مخصوص که مناسب و کمک کننده عضلات پرونئال است گزینه دیگری است که میتواند در درمان با فیزیوتراپی موثر باشد. استفاده از کفش و کفی مناسب در داخل کفش نیز حائز اهمیت فراوانی است.
در برخی موارد نیز ممکن است پزشک جهت بیحرکت کردن مچ پای فرد از آتل بندی و یا گچ گرفتن استفاده نماید. همین طور متخصص ممکن است پیشنهاد دهد که فرد برای مدتی در هنگام انجام فعالیتهای خود که نیازمند حرکت دائمی مچ پا است از مچ بند استفاده کند. بعد از بر طرف شدن علائم، شخص میبایست برای افزایش حرکات و فعالیتهای خود از یک برنامه توانبخشی استفاده نماید. تا به تدریج به سطح طبیعی و کامل فعالیتهای خود بازگردد.
عمل جراحی
در مواردی ممکن است که تاندون پرونئال دچار پارگی شود که این پارگی رایج نیست و در موارد کمی رخ میدهد. بسیاری از متخصصین از همان درمانهایی که پیش از این نیز بیان شد در درمان پارگی تاندون پرونئال استفاده میکنند. با این حال در بسیاری از موارد فرد با این درمانها بهبودی کامل را بدست نمیآورد. به همین علت عمل جراحی برای چنین شخصی لازم و ضروری است. در حالتی که تاندون پرونئال دچار پارگی است دو نوع جراحی به کار میرود:
روش اول
در روش اول بخش آسیب که در اطراف تاندون قرار دارد و دچار التهاب است از بین میرود. در این روش تاندون صاف و مسطح است و قابلیت ترمیم شدن دارد. بنابراین میتواند به شرایط اولیه برگردد و مجددا شکل نرمال و طبیعی پیدا کند. این روش که به آن ترمیم و دبریدمان تاندون میگویند، در شرایطی که کمتر از پنجاه درصد تاندون آسیبی است میتواند موثر واقع شود.
روش دوم
روش دوم درمان تاندون پرونئال، تاندوندوزی است. در این روش تاندونی که دچار آسیب است را به تاندون سالم و طبیعی دوخت میزنند. در این حالت به طور معمول چند سانتیمتری از قسمت آسیب دیده تاندون حذف میشود و سمت انتهایی و سمت چپ آن به تاندونی که در مجاورتش قرار دارد دوخته میشود. روش دوم معمولا در شرایطی که بیش از پنجاه درصد از تاندون دچار پارگی شود، پیشنهاد میشود.
بعد از جراحی
بعد از انجام عمل با توجه به آن که چه نوع جراحی استفاده میشود، فرد باید چند هفته بی حرکت بماند. فعالیتهای خود را محدود نماید. خصوصا فعالیتهایی که در آن نیازمند تحمل وزن فرد است. بعد از اینکه بر طب توصیه پزشک مدتی را به استراحت و بیحرکت بودن سپری کرد جلسات فیزیوتراپی آغاز میشود. با توجه به روش انتخابی و شدت جراحی به طور معمول بین شش تا دوازده هفته زمان نیاز است تا بهبودی کامل حاصل شود. از جمله خطرات جراحی میتوان از خشکی، درد مداوم و عفونت نام برد. البته این عمل جراحی معمولا بسیار موثر و موفقیت آمیز است و آمار حاکی از موفقیت بالای هشتاد و پنج درصد جراحی است.
سخن پایانی
فقط باید دقت شود زمانی که آسیب به تاندون پرونئال و یا پارگی آن مشخص شد بلافاصله اقدامات درمانی آغاز گردد. در مواردی که پارگیها خیلی شدید میباشد احتمال استفاده از تاندون جدید وجود دارد که با عمل تاندون ترانسفر یا جابهجایی تاندون این اقدام صورت میگیرد. در موارد کمی نیز احتمال استفاده از بانک پیوند وجود دارد. به هر حال اولین قدم پس از آسیب دیدگی مراجعه به متخصص و جراح پا است.