بیماری ازگود اشلاتر؛ استخوان‌سازی بیش از حد نرمال استخوان

فهرست

ما در این مقاله سعی داریم به مباحث زیر پرداخته می‌شود:

• چیستی بیماری ازگود اشلاتر
• علت بیماری ازگود اشلاتر
• علائم
• دلایل سندرم ازگود اشلاتر
• احتمال ایجاد ازگود اشلاتر در بزرگسالان
• تشخیص این بیماری
• درمان ازگود اشلاتر
• فیزیوتراپی برای ازگود اشلاتر
• پیشگیری از ازگود اشلاتر امکان‌پذیر است؟

چیستی بیماری ازگود اشلاتر

بیماری ازگود اشلاتر (Osgood-Schlatte) مشکلی است که در آن توانایی تاندون و عضله‌ها در انعطاف‌پذیری لازم و کشش به‌اندازه، به دلیل رشد بیش از اندازه استخوان، کاهش پیدا می‌کند.

بیماری ازگود اشلاتر را می‌توان از جمله شایع‌ترین علت‌های زانودرد در کودکان و نوجوانان نام برد. درد ناشی از آن به طور دقیق در زیر زانو احساس می‌شود که در این محل، تاندون زانو را به درشت‌نی (در ساق پا) متصل می‌کند.

به همین علت است که ورزشکاران و اشخاصی که با حرکات پرشی بیشتر سروکار دارند و به‌طورکلی کسانی که بیشتر از دیگران به مفصل زانوی خود فشار وارد می‌کنند، بیشتر در معرض خطر این بیماری قرار دارند.

اثر بیماری ازگود اشلاتر

این بیماری به طور معمول در کودکانی با ردهٔ سنی نه تا شانزده سال ایجاد می‌شود، امّا ممکن است در افرادی با سن بیشتر یا کمتر هم رخ دهد.

اثرات مخرب و ناتوان‌کنندهٔ این بیماری در بین دختر و پسر یکسان و برابر بوده و هر دو گروه به یک میزان در برابر این بیماری‌ آسیب‌پذیر هستند.

ازگود اشلاتر معمولاً با درد در هنگام فعالیت بدنی خود را نشان می دهد؛ امّا با این وجود افراد کم تحرک تر نیز ممکن است این بیماری را تجربه کنند.

توضیح

استخوان کسانی که در سنین رشد قرار دارند (کودکان و نوجوانان) دارای محل‌هایی به نام صفحات رشد است. این صفحات رشد در واقع از جنس غضروف هستند و در نزدیکی دو سر انتهایی دراز (مثلاً استخوان ران) واقع شده‌اند و نحوهٔ عملکرد آنها، تبدیل تدریجی غضروف به استخوان است و در نتیجه استخوان‌سازی و بلندشدن استخوان را حاصل می‌کنند.

هنگامی که رشد شخص کامل شد، این صفحات استخوان‌ساز که قبلاً غضروفی بودند، به استخوان تبدیل شده و به‌اصطلاح صفحات رشد بسته می‌شوند. بعضی از این صفحات رشد هم به‌عنوان مکانی برای اتصال تاندون و بافت‌های محکم ماهیچه‌ها عمل می‌کنند.

علت بیماری ازگود اشلاتر

علت این بیماری تحریک و در نتیجه آسیب رسیدن به صفحهٔ رشد استخوان است که دربارهٔ آن در قسمت قبل مطالبی را ارائه کردیم. برخی اوقات در بعضی اشخاصی که در سن  بلوغ هستند، پیش می‌آید که رشد ماهیچه، تاندون و استخوان هماهنگ و یکسان نباشد. مواردی همچون میزان قدرتمندی عضله‌ی چهر سر ران، شدت و نوع فعالیت بدنی و یا اندازه‌ی ماهیچه‌ها می‌تواند سبب ناهمنگی رشد باشد.

در واقع نا هماهنگی عضله‌ی چهار سر ران با استخوان‌های زانو سبب این بیماری می‌شود و این نا هماهنگی به دلیل تفاوت در سرعت رشد آنها است. طول استخوان در این بیماری، بیشتر از ماهیچه بوده و ماهیچه مجبور به کشیدگی شده تا بتواند این تغییر تفاوت طول را جبران نماید.

حالا شما تصور کنید که به این وضعیت، جهش و پرش ناگهانی هم اضافه شود، در این صورت فشار وارده از این حرکات هم سبب کشیده‌تر شدن عضله شده، و باعث ایجاد حس درد  زیر زانو می‌شود. در نتیجه این مشکل یکی از آسیب‌های رایج ورزشی پا است. پرش، دویدن، برخی حرکات ورزشی همچون اسکات، ورزش‌هایی همچون اسکیت، والیبال، بسکتبال، ژیمناستیک و… می‌تواند سبب افزایش احتمال ایجاد این عارضه شود.

علائم

این بیماری‌ هم مانند بسیاری دیگر از عارضه‌ها، دارای علائم و نشانه‌های مشخصی است که البته باید بدانید که این علائم وقتی که عملکرد صفحات رشد متوقف شد، از بین می‌روند. این بیماری در نوجوانان شایع‌تر بوده و در بیشتر مواقع در یک زانو ایجاد می‌شود (امّا احتمال ایجاد آن در هر دوزانو هم وجود دارد).

همچنین گزارش‌ها حاکی از آن است که برای برخی افراد، مقاومت‌کردن در برابر قدرت عضلهٔ چهار سر هم دردناک است.

برخی از این علائم به شرح زیر است:

• درد زیر زانو (این دردهم می‌تواند فقط به هنگام انجام حرکات ورزشی حس شود و موقتی باشد و هم می‌تواند دائمی باشد و هنگام خم و راست شدن زانو هم بیشتر شود)
• تورم در ناحیه زانو
• احساس گرما در این ناحیه
• درد و لنگیدن پس از ورزش

دلایل سندرم ازگود اشلاتر

• جهش در رشد: این بیماری علاقه به تأثیر در کودکان بالغ دارد. رنج سنی پسران بیمار بیشتر بین سیزده تا چهارده سال است؛ اما در دختران بیشتر بین ده تا یازده‌سالگی رخ می‌دهد.
• ورزش: کودکانی که ورزش‌های پر فعالیت (مخصوصاً ورزش‌هایی همچون دومیدانی)، انجام می‌دهند بیشتر در معرض خطر هستند.
• جنسیت: دیده شده که پسران کودک و نوجوان بیشتر از دختران در معرض خطر این بیماری هستند؛ اما این موضوع بیشتر به دلیل فعالیت بدنی بیشتر پسران نسبت به دختران است.
• آسیب‌های قبلی: تقریباً نیمی از کودکانی که به این مشکل دچار شده‌اند، قبلاً دچار آسیب در زانوی خود شده‌اند.
• انجام ورزش بدون گرم‌کردن مناسب بدن
• اضافه‌وزن در سن یازده تا چهارده‌سالگی

احتمال ایجاد ازگود اشلاتر در بزرگسالان

احتمال اینکه بزرگسالان به این بیماری دچار شوند خیلی کم بوده و می‌توان گفت که این عارضه در بین بزرگسالان شایع نیست؛ اما درهرصورت باید بگوییم که ریسک ازگود اشلاتر بین بزرگسالانی احتمال بیشتری دارد که در دوران کودکی‌شان آن را تجربه کرده‌اند.

البته باید بدانید که ورزش‌های پر تحرکی همچون والیبال، فوتبال، بسکتبال و اسکیت، احتمال ایجاد آن را در بین بزرگسالان افزایش می‌دهد.

شاید برخی از شما بپرسید که علائم این بیماری در سنین بزرگسالی کدام‌اند؟

علائم این بیماری در افراد بالغ هم تفاوت زیادی با کودکان ندارد. احساس درد، تورم و برآمدگی در زیر زانو و حساسیت به لمس را می‌توان از جمله نشانه‌های این بیماری در بزرگسالان دانست.

تشخیص این بیماری

وقتی که شخص موردنظر به پزشک مراجعه می‌کند، پزشک سؤالاتی در مورد شرایط عمومی فرد می‌پرسد و سپس بادقت زیاد زانو را معاینه کرده که علت درد را تشخیص دهد که این معامله عموماً شامل واردکردن فشار به نواحی خاصی از پا است که اگر کودک به این بیماری دچار باشد، در این ناحیه احساس درد می‌کند.

به‌علاوه ممکن است که برخی متخصصان، از کودک درخواست راه‌رفتن، پریدن و دویدن داشته باشند تا شاید که بهتر نشانه‌های مشکلات زانو را تشخیص دهند.

ممکن است بعضی از پزشکان تصویربرداری با اشعهٔ ایکس (به‌عنوان‌مثال سونوگرافی. تجویز بقیهٔ روش‌های تصویربرداری، به‌ندرت انجام می‌شود) را برای تشخیص بهتر و رد سایر احتمالات تجویز کنند. چون که برخی از شرایط و علائم مشکلاتی همچون سندروم، برجستگی و شکستگی درشت‌نی، مشکلات کشکک زانو و برخی از دیگر مشکلات مربوط به‌زانو مانند ازگود اشلاتر بوده و ممکن است که پزشک در هنگام تشخیص دچار اشتباه شود.

در نتیجه تصویربرداری از قسمت‌های مختلف زانو (قسمت‌های پشتی، کناری و قدامی)، همواره گزینهٔ خوبی برای تشخیص بهتر محسوب می‌شود.

درمان ازگود اشلاتر

برای درمان این بیماری، می‌توان از روش‌های RICE، دارودرمانی و جراحی استفاده نمود که در ادامه به تک‌تک آنها پرداخته می‌شود.

1. استفاده از روش RICE

با مراقبت‌کردن از مفصل زانو و استراحت، باگذشت زمان این بیماری درمان می‌شود. این تکنیک به شکل زیر انجام‌شدنی است.

• استراحت‌کردن:

تا زمان بهبودی و معمولاً به مدت چند ماه از انجام هر نوع ورزش و فعالیتی که سبب واردآمدن فشار به‌زانو می‌شود، باید خودداری شود.

• استفاده از کمپرس سرد:

می‌توان برای کاهش درد و ورم، کمپرس سرد را بر روی مفصل زانو قرارداد. امّا باید دقت کنید که کمپرس سرد را به شکل مستقیم و ممتد بر روی زانوی خود قرار ندهید.

• فشرده‌سازی زانو:

برای این کار می‌توانید از زانوبندهای طبی استفاده کنید. استفاده از این زانوبند می‌توانید زانوی خود را ثابت و فشرده نگه داشته و از پیشروی بیماری و آسیب بیشتر به‌زانو جلوگیری به عمل‌آورید.

• پا را بالا نگه دارید:

در هنگامی که دراز کشیده و یا خوابیده‌اید، پا را با قراردادن بالشت به زیر زانو، زانو را بالاتر از سطح بدن قرار دهید.

2. درمان دارویی

تجویز دارو توسط پزشک برای این عارضه، معمولاً به جهت کاهش درد بوده و تنها به کاهش ورم زانو و درد آن کمک می‌کند.

3. جراحی

نگران نشوید؛ چون که احتمال نیازمندی شما به جراحی خیلی کم است و جراحی برای درمان ازگود اشلاتر به‌ندرت پیشنهاد می‌شود.

درصورتی‌که روش‌های معمول درمان برای فردی بی‌تأثیر باشد، و بیماری به آنها پاسخی ندهد، جراحی می‌تواند روش خوبی برای درمان به‌حساب آید.

ماساژدرمانی برای این عارضه مؤثر است؟

روش‌های خاصی که در ماساژدرمانی استفاده می‌شود، می‌تواند در کاهش تورم و درد حاصل از ازگود اشلاتر مؤثر واقع شود.

البته برای استفاده از این نوع درمان، حتماً با پزشک خود مشورت کرده و به‌تمامی نکات ذکرشدهٔ پزشک کمال توجه را داشته باشید.

فیزیوتراپی برای ازگود اشلاتر

درمان این عارضه با استفاده از فیزیوتراپی به شکل زیر انجام می‌شود.

• تمرینات ورزشی برای تقویت ایزومتریک:

در هنگام فیزیوتراپی ازگود اشلاتر، از تمرینات ایزومتریک آرام و کم شدت برای تقویت عضلهٔ چهار سر استفاده می‌شود که این تمرینات می‌توانند بسیار مؤثر باشند.

• تمرینات کششی:

کشش آرام و ملایم عضلات همسترینگ و چهار سر ران، سبب تقویت این ماهیچه‌ها شده و در نتیجه کاهش درد را حاصل می‌شود، همچنین انجام این تمرینات می‌تواند از بازگشت بیماری هم جلوگیری به عمل آورد.

دانستن موارد زیر در درمان ازگود اشلاتر مفید است:

• بیمار باید حین انجام حرکات ورزشی، دقت کند که ستون که از پیچ‌دادن ستون فقرات خود خودداری کند.
• این تمریناتی که در فیزیوتراپی استفاده می‌شود (تمرینات ماهیچهٔ چهار سر ران و تمرینات کششی)، به‌تدریج تأثیر خود را می‌گذارند و انجام حرکات و تمریناتی با شدت بالا در ابتدای کار، می‌تواند بیماری را تشدید کند.
• والدین، مربی و پزشک باید حتماً کودک را از بیماری و روند درمان آن آگاه کنند تا کودک تا جای ممکن همکاری لازم را در طول روند درمان داشته باشد.
• بیمار باید تمامی فعالیت‌های عادی روزمره را تا آنجایی که شرایط درد او، اجازه می‌دهد، انجام دهد؛ اما توجه کند که باید اعمال خود را اصلاح کند.

اگر می‌خواهید ورزش ثانویه‌ای را انتخاب کنید، باید بدانید که شنا (درصورتی‌که موجب ناراحتی و ایجاد درد در زانوی شما نشود) می‌تواند گزینهٔ خوبی برایتان باشد.

• در صورت استفاده از نوارهای مخصوص و کششی، تکیه‌گاه‌های مخصوص و زانوبند در هنگام انجام فعالیت، درد بیمار تا حد بسیاری کم می‌شود.

پیشگیری از ازگود اشلاتر امکان‌پذیر است؟

معمولاً نمی‌شود که از دچارشدن به این بیماری پیشگیری به عمل آورد، امّا با انجام مراقبت‌هایی ریسک ایجاد آن را کم کنید.

به‌عنوان‌مثال می‌توانید به‌جای ورزش‌‌های پر جهش به سراغ تمرین و ورزش‌هایی کم‌خطرتر همچون شنا بروید تا فشار وارد شده به زانوی خود را به حداقل برسانید.

برای انتخاب ورزش خود می‌توانید با متخصصین در این زمینه مشورت کنید.

نتیجه‌گیری:

بیماری ازگود اشلاتر در سنین کودکی و نوجوانی اصلاً نگران‌کننده نبوده و معمولاً استراحت و گذشت زمان (در کنار توجه به نکات مراقبتی ذکر شده در این مقاله)، این عارضه را درمان می‌کند. در کنار فیزیوتراپی و روش‌هایی که برای درمان این بیماری رایج است، تمرینات و حرکاتی که پزشک متخصص پا و جراحی مچ پا برای شما تجویز کرده، می‌توانید در خانه انجام دهید هم می‌تواند در کاهش طول درمان و کاهش درد کمک‌کننده باشد. اصلاً نگران نباشید و سعی کنید در هر موقعیتی با پزشک خود مشورت کنید.